یکی از مهمترین خدمات فناوری اطلاعات، ذخیره سازی اطلاعات بر اساس نوع، مدل دسترسی و اهمیت اطلاعات می باشد. با توجه به این موضوع که در تمامی استانداردهای فناوری اطلاعات و امنیت، داده های بعنوان دارایی و سرمایه تعریف می شوند و در نتیجه خوراک و محصول تمامی سیستم های اطلاعاتی را تشکیل می دهند، نگهداری و روش دسترسی به آنها در سازمان ها و شرکت هایی که به هر نحوی از این نوع خدمات استفاده می کنند حیاتی و ضروری می باشد.
ذخیره ساز عموما به دستگاهی اتلاق می شود که قابلیت ذخیره سازی حجم معینی از اطلاعات را دارا بوده و با بهره گیری از فناوری های پردازشی و انتقال اطلاعات را در اختیار کاربران یا سرویس دهنده های مختلف قرار می دهد. مبنای ذخیره سازی اطلاعات بر روی دستگاه های ذخیره سازی بسته های اطلاعاتی به نام بلاک می باشد که غالبا بر روی هارد دیسک ها یا سایر قطعات ذخیره سازی مانند CD، USB flash disk و یا سایر قطعات ذخیره می شوند. این بسته های اطلاعاتی دربرگیرنده بایت ها می باشند که حجم و تعداد آنها بر اساس مدل ذخیره سازی کنترلر یک دیسک مشخص می شود. بلاک ها نیز مانند بیت ها و بایت ها برای استفاده توسط کاربر یا سیستم عامل نیاز به ترجمه و تبدیل دارند زیرا سیستم عامل های کامپیوتری تنها قابلیت پردازش فایل و در نهایت ارسال یا نمایش آن برای کاربران را دارند. فایل های اطلاعاتی بسته های بزرگتری از اطلاعات هستند که از مجموع تعداد بسیار زیادی بلاک تشکیل شده و توسط فایل سیستم ایجاد و مدیریت می شوند. لذا ساختار شبکه های ذخیره سازی می تواند ذخیره ساز و پردازشگر فایل که دستگاهی ست دارای سیستم عامل و فایل سیستم را بصورت جداگانه و بر روی سخت افزارهای متفاوت و یا هر دو وظیفه را در قالب یک سخت افزار در اختیار داشته باشد.
با توجه به ساختار ذخیره سازی اطلاعات و مدل های ذخیره سازی می توان ذخیره سازها را به ۲ گروه اصلی تقسیم نمود.
- ذخیره ساز هایی فقط اطلاعات را بصورت بلاک ذخیره می کنند و هیچ پردازشی بر روی آنها برای تبدیل به فایل یا برعکس انجام نمی دهند که اصطلاحا به آنها ذخیره ساز بر پایه بلاک یا SAN Storage گفته می شود.
- ذخیره سازهایی که اطلاعات را در قالب فایل نگهداری می کنند و با توجه به دارا بودن سیستم عامل و فایل سیستم می توانند پردازش های مرتبط با تبدیل بلاک به فایل را انجام داده و فایل ها را در اختیار کاربران یا سرویس دهنده ها قرار دهند. که اصطلاحا به آنها ذخیره ساز تحت شبکه یا NAS می گوییم.
لازم بذکر است با توجه به نیاز تبدیل بلاک ها به فایل و بر عکس و همچنین ماهیت فایل های اطلاعاتی که جهت ارسال، اجرا و ذخیره سازی نیاز به شناسایی مدل، محتوی، میزان دسترسی و بسیاری موئلفه های دیگر دارند، ذخیره سازهای تحت شبکه یا NAS می بایست از توان پردازشی بسیار بالاتری بر خوردار بوده و همچنین بدلیل زمان بر بودن این پروسه ها وظیفه ذخیره سازی را کندتر انجام می دهند اما با توجه به فراگیری مدل ذخیره سازی مبتنی بر فایل در سرویس های کامپیوتری و شبکه، این مدل از ذخیره سازها پرکاربردترین و موثرترین دستگاه های ذخیره سازی می باشند.
